De film ‘Paradise’ toont een wereld waarin menselijke levensjaren handelswaar zijn geworden. Een naargeestig visioen, dat gek genoeg niet heel vergezocht lijkt. Een nagenoeg spoilervrije recensie.
De puberzoon van illegale immigranten heeft net een aanbod gekregen ter waarde van 700.000 euro. Zijn ouders staan recht achter hem en ze zijn zichtbaar onder de indruk van de aangeboden deal. Hun armzalige bestaan in een overbevolkt vluchtelingenkamp zouden ze in één klap achter zich kunnen laten. ‘Dit bedrag is hoog genoeg om legaal staatsburgerschap te kopen’, zegt de sympathieke donatie-manager Max, die op bezoek is in hun krappe containerwoning.
De jongen is nog niet overtuigd. Wat hij moet inleveren: vijftien levensjaren. Hij is net achttien geworden, dus na de ingreep zou hij ineens drieëndertig zijn. Hij staart voor zich uit en vraagt: ‘Hoe leg ik dat aan mijn meisje uit?’
Overdracht
De openingsscène van de Duitse sciencefictionfilm ‘Paradise’ (te zien op Netflix) zet het thema meteen op scherp. We willen steeds ouder worden, de wetenschap moet zorgen dat onze levensverwachting met nog meer jaren wordt verhoogd. Daarvoor willen we ook best offers brengen, zoals ongezonde gewoontes afzweren. Maar hoe ver zouden we hierin willen gaan als er nog meer mogelijk was? Mag het langere leven van de één ook ten koste gaan van dat van de ander?
In de film is het mogelijk om levensjaren van de ene persoon aan de andere over te dragen. Wel moet er een genetische match zijn tussen de donor en de ontvanger van de jaren. De uitvoering vindt plaats door het innovatieve biotech-bedrijf AEON, dat vanuit een ovaalvormig hoofdkantoor wordt geleid door de strenge, visionaire CEO Marie Theissen.
Hoe de operatie en de overdracht van jaren technisch precies in hun werk gaan, wordt niet duidelijk. Maar het belangrijkste gebeurt wel: we zien personages na de operatie binnen een dag wonderbaarlijk verjongen of juist schrikbarend verouderen, en dat is genoeg om als kijker overtuigd te worden en mee te gaan in de illusie.
Verzet
Terwijl Marie Theissen in gladde keynote-speeches het goede nieuws verkondigt en trots vertelt dat haar bedrijf alle Nobelprijswinnaars gratis levensverlenging aanbiedt, zodat zij hun belangrijke werk kunnen voortzetten, groeit ook het verzet. Er zijn protesten voor de deur en een gewelddadige actiegroep pleegt moordaanslagen op mensen die ten koste van anderen hun leven hebben verlengd – inclusief Nobelprijswinnaars. Als rechtvaardiging stellen de terroristen dat de levensjarenhandel een groot deel van de mensheid ‘degradeert tot vee’.
De succesvolle donatiemanager Max ondervindt na een verwoestende brand hoe zijn eigen vrouw door een wurgcontract veertig levensjaren moet inleveren. Eerder heeft hij zelf gedoneerd, maar toen ging het slechts om een paar jaar, waarmee hij zijn studie kon financieren. Nu ziet hij zijn complete toekomst verdampen en kantelt zijn perspectief. Hij verzint een gewelddadig plan om zijn vrouw weer jong te krijgen.
Rechtvaardigheid
Zonder nu iets van de actie-rijke en spannende plot te verraden: deze film gaat over die kanteling van perspectief, de spanning tussen het persoonlijke belang en het collectieve. Zo heeft in de wereld van deze film ‘de rijkste vijf procent’ de klimaatcrisis opgelost, door in groene technologie te investeren. De concrete mogelijkheid van een veel langer leven deed de superrijken inzien dat het toch wel fijn was als de aarde nog wat langer leefbaar zou blijven. In de woorden van de visionaire CEO Theissen: ‘Als we ons perspectief op de wereld veranderen, veranderen we daardoor ook de wereld.’
Dat klinkt misschien idealistisch, maar met rechtvaardigheid heeft dit soort activisme niks te maken. Het probleem is dat deze superrijken alleen in actie komen als hun directe eigenbelang geraakt wordt.
Het antwoord op de vraag of dit soort levensverlengende techniek ooit verantwoord zou zijn, is in deze film in elk geval helder: niet in een kapitalistisch systeem. Het gros van de mensen zou nooit de middelen hebben om ervan te profiteren en zou op nieuwe manieren geëxploiteerd worden. Een kleine toplaag zou alleen maar langer leven en daarmee haar extreme rijkdom vergroten en de ongelijkheid nog verder verdiepen.
Zoek de verschillen met de wereld waarin we nu al leven, waarin de superrijken al actief werken aan levensverlengende programma’s, terwijl zorg voor ‘gewone’ mensen onbetaalbaar dreigt te worden – hoe langer je over deze film nadenkt, hoe minder vergezocht hij lijkt.
